Tác Hại Nghiêm Trọng Của Sét Đối Với Con Người Và Tài Sản

Bạn có biết, mỗi ngày trên toàn cầu có hơn 4.000 cơn dông và khoảng 9 triệu cú sét đánh xuống? Ở Việt Nam, theo số liệu thống kê, có thể có tới 2 triệu cú sét đánh xuống đất trong vòng một năm. Hiện tượng thiên nhiên đầy sức mạnh này không chỉ tạo nên cảnh tượng kỳ vĩ trên bầu trời mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường. Hãy cùng tìm hiểu về tác hại của sét và các biện pháp phòng tránh hữu hiệu.

Mục lục bài viết

Sét Là Gì? Cơ Chế Hình Thành Sét

Trước khi đi sâu vào tác hại sét đánh, chúng ta cần hiểu rõ sét là gì và cơ chế hình thành của nó.

Sét hay tia sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và mặt đất, hoặc giữa các đám mây mang điện tích khác dấu. Sét được hình thành từ sự tích điện trong các đám mây dông chứa nhiều hạt khí và bụi nước nhỏ. Khi đám mây di chuyển, các điện tích phân tách, tạo ra một hiệu điện thế khổng lồ.

Quá trình phóng điện bắt đầu khi một nhánh của luồng tiên đạo bậc (từ đám mây) di chuyển xuống mặt đất và gặp luồng đi lên từ phía mặt đất. Khi hai tia tiên đạo có điện tích trái dấu gặp nhau, quá trình đó sẽ tạo ra hiện tượng truyền điện tích (sét đánh) với điện thế lên đến 300 triệu volt, đủ để thắp sáng hàng triệu bóng đèn huỳnh quang.

Tác Hại Của Sét Đối Với Con Người

1. Gây tử vong và thương tích nghiêm trọng

Theo thống kê từ Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng chống thiên tai, giai đoạn từ 2017 đến 2022, đã có hơn 170 người tử vong do sét đánh ở Việt Nam. Riêng 6 tháng đầu năm 2022, cả nước ghi nhận 44 người tử vong do sét đánh. Trung bình mỗi năm có khoảng 29 người tử vong vì nguyên nhân này. PLO

Điều đáng chú ý là từ đầu năm 2024 đến ngày 5/6/2024, đã có 15 người thiệt mạng do sét đánh tại Việt Nam, theo báo cáo từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia. Báo Thanh Niên

2. Các tổn thương cụ thể do sét gây ra

Khi bị sét đánh, cơ thể con người phải chịu nhiều tổn thương nghiêm trọng:

Tổn thương hệ thần kinh: Sét có thể gây tê liệt hệ thần kinh, mất trí nhớ và các vấn đề thần kinh dài hạn.
Thủng màng nhĩ: Do sóng áp suất lớn khi sét đánh.
Tê liệt hệ hô hấp: Hệ hô hấp có thể bị tê liệt tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Bỏng nặng: Sét có thể gây bỏng nặng do nhiệt độ cực cao, hoặc bỏng thứ phát do tóc, quần áo bắt lửa.
Gãy xương: Lực tác động mạnh có thể gây gãy xương.
Mất thính giác, thị giác: Nhiều người sống sót sau khi bị sét đánh gặp phải tình trạng mất thính lực, thị lực tạm thời hoặc vĩnh viễn. Dân Trí

Tác Hại Của Sét Đối Với Tài Sản Và Công Trình

1. Thiệt hại đối với thiết bị điện và điện tử

Sét đánh vào khu vực gần nhà ở có thể gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng:

Hư hỏng thiết bị điện tử: Sét có thể gây quá tải điện, làm hỏng các thiết bị điện tử như tivi, máy tính, điện thoại…
Chập cháy hệ thống điện: Điện áp tăng đột biến do sét có thể gây chập cháy hệ thống điện trong nhà.
Hỏng hệ thống mạng và viễn thông: Sét có thể lan truyền theo đường dây điện, dây cáp mạng, gây hỏng hóc hệ thống viễn thông. Sức Khỏe Đời Sống

2. Thiệt hại đối với công trình xây dựng

Cháy nổ: Sét đánh trực tiếp có thể gây cháy nổ nhà cửa, đặc biệt là các kết cấu bằng gỗ hoặc vật liệu dễ cháy.
Hư hại kết cấu: Lực tác động của sét có thể phá hủy một phần kết cấu công trình như tường, mái nhà.
Hư hỏng đường dây tải điện: Sét là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây hư hỏng các đường dây tải điện, dẫn đến mất điện trên diện rộng.

3. Thiệt hại môi trường

Cháy rừng: Sét là nguyên nhân phổ biến gây cháy rừng, đặc biệt trong mùa khô.
Thiệt hại đối với vật nuôi: Hàng năm, nhiều gia súc như trâu, bò, lợn… bị chết do sét đánh khi đang ở ngoài trời. Một trường hợp từng được báo chí đưa tin là 53 con lợn chết cùng lúc do sét đánh. VnExpress

Cơ Chế Tác Hại Của Sét

Sét gây ra các tác hại thông qua bốn cơ chế chính:

Tác động tĩnh điện: Tạo ra điện trường mạnh làm hỏng các linh kiện điện tử nhạy cảm.
Tác động điện từ: Khi xảy ra hiện tượng phóng điện, sét sẽ tạo ra từ trường cực mạnh tỏa ra xung quanh với tốc độ tương đương với ánh sáng.
Tác động nhiệt: Nhiệt độ của tia sét có thể lên tới 30.000°C, gấp 5 lần nhiệt độ bề mặt Mặt Trời, đủ để làm cháy, nổ các vật liệu.
Tác động động lực: Lực tác động cơ học khi sét đánh có thể làm vỡ, gãy các kết cấu.

Biện Pháp Phòng Tránh Tác Hại Sét

1. Phòng tránh cho con người

Khi ở ngoài trời:

Tìm nơi trú ẩn an toàn như nhà cửa, xe hơi hoặc các tòa nhà có hệ thống chống sét.
Tránh đứng dưới cây cao, cột điện, hoặc các vật cao độc lập.
Không sử dụng các vật dụng bằng kim loại như ô, gậy golf, cần câu…
Nếu đang ở nơi trống trải, hãy ngồi xổm, ôm gối, cúi đầu thấp và chạm càng ít xuống mặt đất càng tốt.

Khi ở trong nhà:

Tránh sử dụng điện thoại có dây, các thiết bị điện không cần thiết.
Không đứng gần cửa sổ, cửa ra vào.
Tránh tiếp xúc với các vật dẫn điện như đường ống nước, bồn tắm, bể bơi.
Không nên tắm gội khi có giông sét.

2. Bảo vệ tài sản và công trình

Lắp đặt hệ thống chống sét:

Kim thu sét: Lắp đặt tại các điểm cao nhất của công trình để thu hút sét và dẫn xuống đất an toàn.
Hệ thống dây dẫn sét: Kết nối kim thu sét với hệ thống tiếp địa.
Cọc tiếp địa: Đảm bảo dòng điện sét được dẫn xuống đất an toàn.

Lắp đặt thiết bị chống sét lan truyền (SPD):

Thiết bị chống sét lan truyền hay SPD (Surge Protection Devices) được lắp đặt để bảo vệ các thiết bị điện tử khi điện áp tăng cao đột ngột do sét đánh:

Lắp SPD tại tủ điện tổng để bảo vệ toàn bộ hệ thống điện trong nhà.
Lắp SPD cho các thiết bị điện tử có giá trị cao như tivi, máy tính, tủ lạnh…
Lắp SPD cho hệ thống viễn thông, mạng internet.

Biện pháp bảo vệ đơn giản:

Rút phích cắm các thiết bị điện tử khi không sử dụng, đặc biệt trong mùa mưa dông.
Lắp đặt ổ cắm có chức năng chống sét.
Mua bảo hiểm tài sản có bao gồm bảo hiểm thiệt hại do sét đánh.

Cứu Hộ Người Bị Sét Đánh

Trong trường hợp gặp người bị sét đánh, cần thực hiện ngay các biện pháp cấp cứu:

Đặt nạn nhân nằm lên chỗ khô ráo, bằng phẳng.
Nới rộng quần áo để nạn nhân thở được dễ dàng.
Tiến hành hồi sức hô hấp miệng-miệng: Lấy tay bịt mũi nạn nhân, hít một hơi thật sâu. Sau đó ngậm kín miệng của nạn nhân, thổi một hơi dài rồi thả ra.
Xoa bóp tim ngoài lồng ngực kết hợp với hô hấp nhân tạo. Cứ 5 lần xoa bóp tim ngoài lồng ngực thì hô hấp nhân tạo 1 lần.
Nhanh chóng gọi cấp cứu y tế. Tuổi Trẻ

Kết Luận

Sét là hiện tượng thiên nhiên mang tính hủy diệt cao, gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với con người và tài sản. Với tốc độ đáng báo động về số người tử vong do sét đánh tại Việt Nam, việc hiểu rõ tác hại của sét và áp dụng các biện pháp phòng tránh là vô cùng cần thiết.

Hãy luôn cảnh giác trong mùa mưa dông, đặc biệt khi có dấu hiệu sấm sét. Đầu tư cho hệ thống chống sét không chỉ bảo vệ tài sản mà còn bảo vệ tính mạng của bạn và gia đình. Nhớ rằng, thiên tai không thể tránh khỏi, nhưng thiệt hại do thiên tai có thể giảm thiểu nếu chúng ta có sự chuẩn bị tốt.

Thiết bị chống sét không chỉ là một khoản đầu tư tốt cho ngôi nhà mà còn là sự đầu tư cho sự an toàn của bạn và những người thân yêu. Hãy chủ động tìm hiểu và áp dụng các biện pháp phòng tránh sét để bảo vệ bản thân và tài sản của mình một cách hiệu quả nhất.