Skip to content
Thiết bị chống sét đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ con người, công trình và tài sản khỏi tác động nguy hiểm của tia sét. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan tại Việt Nam, việc hiểu rõ và lắp đặt đúng kỹ thuật các thiết bị chống sét là yêu cầu cấp thiết. Theo thống kê, 95% thiết bị điện tử bị hỏng hóc là do ảnh hưởng từ sét, với thiệt hại có thể lên đến hàng tỷ đồng mỗi năm. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về thiết bị chống sét, từ khái niệm cơ bản đến các loại thiết bị, nguyên lý hoạt động, hướng dẫn lắp đặt và thông tin thị trường cập nhật đến năm 2025.
Định nghĩa và khái niệm
Thiết bị chống sét là phương tiện đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ, chập điện bắt nguồn từ tia sét đánh trúng công trình. Hệ thống chống sét (A Lighting Protection System) cung cấp phương tiện mà tia sét có thể đi vào hoặc rời khỏi trái đất mà không gây hư hại cho người, thiết bị điện và các cấu trúc không dẫn điện như tòa nhà.
Tầm quan trọng và tác dụng
Nếu không có hệ thống chống sét, bất kỳ vật nào trong công trình cũng có thể trở thành vật dẫn sét, dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Tia sét có thể phá hủy công trình, sau đó lan truyền qua các vật dẫn điện như ống nước, chảo thu truyền hình, ăng ten, dây điện, thiết bị gia dụng để tìm đường có trở kháng thấp nhất xuống đất (hiện tượng sét nhảy).
- Đánh chặn tia chớp (tạo ra điểm tấn công ưu tiên)
- Tiến hành cuộc tấn công tiếp đất an toàn thông qua các dây dẫn được thiết kế có mục đích
- Phân tán năng lượng sét xuống đất với điện áp mặt đất tăng lên tối thiểu
- Loại bỏ các vòng nối đất và chênh lệch tiềm năng nguy hiểm
Tiêu chuẩn liên quan
Tại Việt Nam, việc thiết kế và lắp đặt hệ thống chống sét cần tuân thủ tiêu chuẩn TCVN 9385:2012, quy định cụ thể về yêu cầu thiết kế, lắp đặt và bảo dưỡng hệ thống chống sét. Tiêu chuẩn này bao gồm các nội dung như vị trí lắp đặt các cột thu sét, yêu cầu về dây dẫn và hệ thống tiếp địa.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống chống sét
Cấu tạo của hệ thống chống sét
Một hệ thống chống sét đầy đủ thường bao gồm ba thành phần chính:
- Kim Thu Sét (Lightning Rod):
- Chức năng: Thu hút và nhận dòng điện sét
- Vị trí lắp đặt: Thường đặt ở vị trí cao nhất của công trình, nơi có khả năng bị sét đánh cao nhất
- Thường được làm bằng kim loại để có khả năng dẫn điện tốt như đồng, thép không gỉ
- Dây Dẫn Sét (Down Conductor):
- Chức năng: Dẫn dòng điện sét từ kim thu sét xuống hệ thống nối đất
- Vật liệu: Thường làm từ đồng hoặc nhôm để đảm bảo khả năng dẫn điện tốt và độ bền cao
- Dây đồng bọc nhựa PVC hoặc dây đồng trần luồn trong ống gen điện D25 để tăng độ bền và thẩm mỹ
- Hệ Thống Nối Đất (Grounding System):
- Chức năng: Phân tán dòng điện sét vào đất, giảm thiểu nguy cơ sét lan truyền
- Cấu tạo: Bao gồm các cọc tiếp địa (thường bằng đồng hoặc thép mạ đồng) và dây nối đất được chôn sâu dưới đất
- Cần đảm bảo điện trở đất dưới 10Ω theo tiêu chuẩn an toàn
Ngoài ra, hệ thống còn có thể bao gồm các thiết bị phụ trợ như:
- Thiết bị đếm sét: Giúp theo dõi những lần sét đánh vào hệ thống
- Hộp kiểm tra điện trở tiếp đất: Đảm bảo tính hiệu quả của hệ thống tiếp địa
- Thiết bị chống sét lan truyền: Bảo vệ các thiết bị điện và điện tử khỏi xung điện
Nguyên lý hoạt động
Hệ thống chống sét hoạt động dựa trên nguyên tắc thu hút, dẫn và phân tán dòng điện sét an toàn xuống đất. Quy trình hoạt động cụ thể như sau:
- Thu Hút Sét:
- Khi một đám mây tích điện di chuyển qua khu vực có hệ thống chống sét, sự chênh lệch điện áp giữa đám mây và mặt đất tạo ra điện trường mạnh
- Kim thu sét, với đặc tính nhọn và vị trí cao, tạo điểm tập trung cho điện trường này, thu hút tia sét về phía mình
- Dẫn Dòng Điện Sét:
- Khi tia sét đánh vào kim thu sét, dòng điện sét được dẫn xuống đất thông qua dây dẫn sét
- Dây dẫn cần có điện trở thấp, hạn chế gấp khúc quá 90 độ để tránh phóng điện ngang
- Phân Tán Dòng Điện:
- Hệ thống tiếp địa nhận dòng điện từ dây dẫn sét và phân tán an toàn xuống đất
- Hiệu quả phân tán phụ thuộc vào điện trở của hệ thống tiếp địa, cần đủ thấp để đảm bảo dòng điện được phân tán nhanh chóng và hiệu quả
Vai trò của từng thành phần
Mỗi thành phần trong hệ thống chống sét đều có vai trò riêng biệt và quan trọng:
- Kim Thu Sét: Tạo “điểm thu hút” cho tia sét, đóng vai trò như “mồi nhử” để dẫn dòng sét theo đường đi an toàn. Kim thu sét phát tia tiên đạo sớm (ESE) còn có khả năng tạo “hiệu ứng ion” sớm hơn, tăng khả năng đón bắt sét ở phạm vi rộng hơn.
- Dây Dẫn Sét: Tạo đường dẫn có điện trở thấp cho dòng sét, giúp dẫn nhanh chóng và an toàn từ kim thu sét xuống hệ thống tiếp địa. Dây cần được thiết kế tránh các góc vuông để giảm nguy cơ dòng điện “nhảy” ra khỏi đường dẫn.
- Hệ Thống Tiếp Địa: Đóng vai trò then chốt trong việc phân tán an toàn dòng điện sét vào đất. Nếu hệ thống tiếp địa không hiệu quả, dòng điện có thể tìm đường đi khác, gây nguy hiểm cho người và thiết bị.
- Thiết Bị Chống Sét Lan Truyền: Bảo vệ các thiết bị điện và điện tử bên trong công trình khỏi xung điện áp do sét gây ra, bổ sung cho hệ thống chống sét trực tiếp.
Phân loại thiết bị chống sét
Thiết bị chống sét trực tiếp
Thiết bị chống sét trực tiếp bảo vệ công trình khỏi tác động trực tiếp của tia sét đánh xuống:
- Kim thu sét cổ điển (dạng Franklin):
- Là thanh kim loại mũi nhọn, thường làm bằng thép mạ kẽm hoặc đồng
- Hoạt động theo nguyên lý thu hút sét đơn giản
- Phù hợp với các công trình nhỏ hoặc có ngân sách hạn chế
- Kim thu sét phát tia tiên đạo sớm (ESE):
- Công nghệ hiện đại, chủ động phát tia tiên đạo để dẫn sét hiệu quả hơn
- Bán kính bảo vệ rộng (từ 30-100m tùy loại kim), bao phủ toàn bộ công trình
- Các thương hiệu phổ biến: ALPS (Vương quốc Anh), Bakiral (Thổ Nhĩ Kỳ), Zeus (Thổ Nhĩ Kỳ)
- Hệ thống tiếp địa chống sét:
- Cọc tiếp địa bằng đồng hoặc thép mạ đồng D16, dài 2,4m
- Khoảng cách giữa các cọc thường từ 2-3m
- Bố trí theo thiết kế phù hợp với diện tích công trình
Thiết bị chống sét lan truyền
Thiết bị chống sét lan truyền (Surge Protection Device – SPD) bảo vệ các thiết bị điện và điện tử khỏi xung điện do sét lan truyền qua đường dây điện:
- SPD Loại 1:
- Lắp đặt tại điểm đầu vào nguồn điện của công trình
- Có khả năng chịu được dòng sét trực tiếp cao
- SPD Loại 2:
- Lắp đặt tại các bảng điện phân phối
- Bảo vệ thiết bị khỏi các xung điện còn sót lại sau khi đi qua SPD loại 1
- Các thương hiệu phổ biến:
- OTOWA (Nhật Bản): Chiếm 90% thị trường tại Nhật, có hơn 70 năm kinh nghiệm
- Schneider Electric: Cung cấp nhiều dòng sản phẩm đa dạng từ Acti9 1P 8kA đến Acti9 3P+N 65kA
- LPI DLSF, Citel và Erico: Thương hiệu được ưa chuộng tại Việt Nam
Các thiết bị phụ trợ trong hệ thống
- Bộ đếm sét:
- Ghi nhận số lần sét đánh vào hệ thống
- Thiết kế nhỏ gọn, dễ lắp đặt, độ chính xác cao
- Thương hiệu phổ biến: ALPS, Bakiral, Cirprotec
- Hộp kiểm tra điện trở tiếp đất:
- Dùng để kiểm tra định kỳ điện trở của hệ thống tiếp địa
- Đảm bảo hệ thống luôn hoạt động hiệu quả
- Hóa chất giảm điện trở đất:
- Giúp giảm điện trở của đất xung quanh cọc tiếp địa
- Tăng hiệu quả của hệ thống tiếp địa trong điều kiện đất khô
Hướng dẫn lắp đặt và sử dụng thiết bị chống sét
Quy trình lắp đặt chuẩn
- Chuẩn bị trước khi lắp đặt:
- Xác định vị trí lắp đặt và điểm cao trên cấu trúc
- Kiểm tra các bộ phận thiết bị chống sét đảm bảo hoạt động tốt
- Lắp đặt kim thu sét:
- Đặt tại điểm cao nhất của công trình
- Với nhà mái Nhật hoặc mái Thái, chỉ cần 1 kim thu sét đặt tại điểm cao nhất
- Cột đỡ kim cao từ 1m trở lên, tùy theo thiết kế
- Lắp đặt dây dẫn sét:
- Kết nối kim thu sét với hệ thống tiếp địa
- Dùng dây đồng bọc PVC hoặc dây đồng trần luồn trong ống gen
- Hạn chế gấp khúc quá 90 độ và tránh đấu nối nhiều đoạn
- Lắp đặt hệ thống tiếp địa:
- Sử dụng cọc đồng hoặc thép mạ đồng, đảm bảo điện trở đất dưới 10Ω
- Các cọc cách nhau 2-3m, bố trí phù hợp với diện tích nhà
Các yêu cầu kỹ thuật quan trọng
- Đối với kim thu sét:
- Chất liệu: Đồng nguyên chất hoặc thép mạ đồng có độ bền cao và khả năng dẫn điện tốt
- Chiều cao: Cột đỡ kim thu sét cao từ 1-2m so với mặt mái
- Lắp khớp nối nhựa cách điện giữa kim thu sét và khung thép mái (nếu có)
- Đối với dây dẫn sét:
- Tiết diện dây đồng từ 50 mm² đến 70 mm² để đảm bảo an toàn
- Dây đi ngầm cần bọc ống gen PVC hoặc ống thép để bảo vệ và cách ly
- Đối với hệ thống tiếp địa:
- Điện trở tiếp địa cần dưới 10 Ohm theo tiêu chuẩn an toàn
- Số lượng cọc phù hợp để đạt được điện trở tiếp địa theo yêu cầu
Bảo trì và kiểm tra định kỳ
- Kiểm tra định kỳ:
- Kiểm tra bằng mắt thường các bộ phận ít nhất một lần mỗi năm
- Đo đạc điện trở đất định kỳ 6 tháng một lần, đặc biệt sau mùa khô
- Kiểm tra bộ đếm sét để đánh giá tần suất sét đánh vào hệ thống
- Bảo trì hệ thống:
- Thay thế các bộ phận bị hư hỏng, ăn mòn hoặc xuống cấp
- Siết chặt các mối nối, đảm bảo liên kết tốt giữa các thành phần
- Làm sạch các mặt tiếp xúc để đảm bảo dẫn điện tốt
Thông tin thị trường thiết bị chống sét
Các thương hiệu phổ biến tại Việt Nam
- Kim thu sét:
- ALPS (Vương quốc Anh): Công nghệ phát xạ dòng sớm, hiệu quả bảo vệ cao
- Bakiral (Thổ Nhĩ Kỳ): Đạt chuẩn NFC17-2011, bán kính bảo vệ lên tới 145m
- Zeus (Thổ Nhĩ Kỳ): Tuổi thọ lên đến 20 năm
- Thiết bị chống sét lan truyền:
- OTOWA (Nhật Bản): 70 năm kinh nghiệm, chiếm 90% thị trường Nhật
- Schneider Electric: Nhiều dòng sản phẩm từ Acti9 đến Easy9
- Citel và Erico: Thương hiệu nổi tiếng về thiết bị cắt sét
Báo giá cập nhật năm 2025
- Kim thu sét:
- Kim thu sét nhập khẩu chính hãng (ALPS, Bakiral, Zeus): Từ 2.650.000 VNĐ
- Hệ thống chống sét trọn gói:
- Chi phí phụ thuộc vào quy mô công trình, loại hệ thống và thiết bị
- Nhà ở dân dụng có chi phí thấp hơn công trình công nghiệp hoặc thương mại
Yếu tố ảnh hưởng đến giá:
- Quy mô công trình: Nhà ở, nhà máy, cầu cảng, tòa nhà cao tầng
- Loại hệ thống: Chống sét trực tiếp hoặc chống sét lan truyền
- Chất lượng và xuất xứ của vật tư (kim thu sét, dây dẫn, cọc tiếp đất)
Kết luận
Thiết bị chống sét đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ con người, công trình và tài sản khỏi tác động nguy hiểm của tia sét. Với sự phát triển của công nghệ, các thiết bị chống sét ngày càng hiện đại và hiệu quả hơn, từ kim thu sét phát tia tiên đạo sớm đến các thiết bị chống sét lan truyền tiên tiến.
Việc lựa chọn và lắp đặt đúng kỹ thuật các thiết bị chống sét không chỉ là nhu cầu mà còn là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo an toàn trong điều kiện khí hậu Việt Nam. Đặc biệt quan trọng, hệ thống chống sét cần được thiết kế và thi công bởi các chuyên gia có kinh nghiệm, tuân thủ tiêu chuẩn TCVN 9385:2012, và được kiểm tra, bảo trì định kỳ.
Với thông tin cập nhật về thiết bị chống sét, nguyên lý hoạt động, cách lắp đặt và thị trường đến năm 2025, hy vọng bạn đã có cái nhìn toàn diện về hệ thống chống sét và có thể đưa ra quyết định đúng đắn để bảo vệ công trình của mình. Đầu tư cho hệ thống chống sét chất lượng chính là đầu tư cho sự an toàn lâu dài, một bước đi thông minh trước các rủi ro từ thiên nhiên.
Để được tư vấn và cung cấp các giải pháp chống sét toàn diện, hãy liên hệ ngay với Chống sét Toàn Cầu – đơn vị chuyên phân phối các sản phẩm kim thu sét, vật tư chống sét, thiết bị chống sét chính hãng, uy tín:
- Địa chỉ: Số 2 ngõ 22 thôn Thượng , xã Cự Khê , H. Thanh Oai, Hà Nội
- Hotline: 0972 299 666 – 0978 101 070
- Website: https://chongsettoancau.com/
- VPGD: Đ. Kim Giang/29 ngõ 292, Đại Kim, Hoàng Mai, Hà Nội
