Trong thời đại công nghệ hiện nay, các thiết bị điện tử đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, những thiết bị này thường phải đối mặt với nhiều rủi ro, đặc biệt là hiện tượng sét đánh và lan truyền điện áp cao qua đường dây điện. Để bảo vệ các thiết bị điện tử khỏi những tác động này, con người đã tạo ra aptomat chống sét – một thiết bị bảo vệ hiệu quả. Vậy aptomat chống sét là gì và cách thức hoạt động của nó ra sao? Hãy cùng Chống Sét Toàn Cầu tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Hiểu về sét lan truyền và ảnh hưởng của nó
1.1. Sét lan truyền là gì?
Sét lan truyền là hiện tượng khi tia sét đánh trực tiếp vào đường dây điện tổng và dòng điện cao áp truyền tới các thiết bị được kết nối, gây hư hỏng gần như toàn bộ các thiết bị điện trong hệ thống. Khi sét đánh vào đường dây, điện áp có thể tăng đột ngột lên đến hàng nghìn volt, vượt xa khả năng chịu đựng của các thiết bị điện tử thông thường.
1.2. Tác hại của sét lan truyền đối với thiết bị điện
Sét lan truyền gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng như:
- Làm cháy hỏng các linh kiện điện tử
- Gây chập cháy hệ thống điện
- Phá hủy hoàn toàn các thiết bị điện đắt tiền
- Có thể dẫn đến hỏa hoạn, gây nguy hiểm cho tính mạng con người
- Làm gián đoạn hoạt động sản xuất, kinh doanh
Theo thống kê, thiệt hại do sét gây ra hàng năm lên đến hàng trăm tỷ đồng trên toàn quốc, đặc biệt vào mùa mưa bão tại các khu vực thường xuyên có sét.
2. Aptomat chống sét là gì?
Aptomat chống sét lan truyền (tiếng Anh: Surge Arrester) là một thiết bị được ứng dụng trong công nghiệp và dân dụng nhằm bảo vệ các thiết bị điện tử, gia dụng khỏi sự ảnh hưởng của các luồng sét gây hư hại. Đây là phiên bản nâng cấp của các loại aptomat thông thường, với tính năng bổ sung là khả năng chống sét lan truyền.
Khác với aptomat thông thường chỉ có tác dụng ngắt điện khi quá tải hoặc ngắn mạch, aptomat chống sét có khả năng phát hiện và xử lý các đột biến điện áp do sét gây ra, bảo vệ các thiết bị điện tử một cách hiệu quả.
3. Nguyên lý hoạt động của aptomat chống sét
Aptomat chống sét lan truyền hoạt động theo nguyên tắc bảo vệ. Khi có hiện tượng sét đánh vào hệ thống điện, aptomat sẽ thực hiện các chức năng sau:
3.1. Phát hiện đột biến điện áp
Khi có sự gia tăng đột ngột về điện áp trên đường dây, cảm biến trong aptomat chống sét sẽ nhận biết điều này trong thời gian cực nhanh (tính bằng nano giây).
3.2. Chuyển hướng dòng điện quá áp
Aptomat chống sét sẽ truyền điện dọc theo vị trí ổ cắm tới các thiết bị sử dụng điện. Khi điện áp tăng bất thường, thiết bị sẽ chuyển dòng điện phụ đó vào dây nối đất của ổ cắm. Các dây này chạy song song với dây trung tính và dây nóng, tạo ra một đường dẫn để dòng điện đi ra ngoài khi có sự cố phát sinh.
3.3. Bộ lọc triệt tiêu xung nhiễu
Bộ lọc triệt tiêu xung nhiễu của sét có trong aptomat sẽ giúp bảo vệ các thiết bị điện khỏi trường hợp quá tải, quá áp, chập cháy một cách tối ưu nhất.
4. Các loại aptomat chống sét lan truyền
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại aptomat chống sét lan truyền khác nhau, phân loại chủ yếu theo số cực:
4.1. Aptomat chống sét lan truyền 1 cực (1P)
Đây là loại phổ biến trong hệ thống mạch điện hộ gia đình. Nó có khả năng bảo vệ an toàn cho con người và các thiết bị điện trong trường hợp sét đánh lan truyền vào các nguồn điện.
Sản phẩm cho phép xả dòng điện sét từ 8 đến 65KA, mang lại hiệu quả bảo vệ cao nhất cho các thiết bị điện trong các trường hợp quá tải hay chập cháy do sét gây nên.
4.2. Aptomat chống sét lan truyền 3 cực (3P)
Aptomat chống sét 3P được sử dụng để bảo vệ mạch điện chống quá tải và ngắn mạch một cách hiệu quả. Thiết bị này được ứng dụng trong việc đóng/cắt mạch điện khi có hiện tượng sấm sét xảy ra.
Aptomat chống sét 3P thường được làm từ chất liệu nhựa có khả năng chống cháy, được ứng dụng trong các hệ thống điện dân dụng và điện công nghiệp.
5. Sự khác biệt giữa thiết bị chống sét lan truyền và thiết bị cắt sét
Để hiểu rõ hơn về aptomat chống sét, cần phân biệt sự khác nhau giữa nó và thiết bị cắt sét:
Tiêu chí | Thiết bị chống sét lan truyền | Thiết bị cắt sét |
---|---|---|
Chức năng chính | Bảo vệ các thiết bị điện trong nhà khỏi những đột biến điện áp, sét, lỗi điện và điện áp tạm thời | Bảo vệ các thiết bị điện khỏi tác động của sét đánh trực tiếp, được lắp ở bên ngoài nhà |
Lắp đặt | Cần được lắp đặt trong tủ điện điều khiển chính | Lắp đặt bên ngoài, trên các điểm cao nhất của công trình |
Ứng dụng | Sử dụng trong hệ thống điện dân dụng và công nghiệp | Sử dụng để bảo vệ tình huống sét đánh trực tiếp vào đường dây truyền tải điện, trạm điện, công trình cao tầng |
6. Ứng dụng của aptomat chống sét trong thực tế
6.1. Trong gia đình
- Bảo vệ các thiết bị điện tử giá trị cao như tivi, tủ lạnh, máy điều hòa, máy tính
- Đảm bảo an toàn cho hệ thống điện trong nhà, tránh cháy nổ, chập mạch
- Bảo vệ các thiết bị mạng, router, modem khỏi sự tổn hại do sét lan truyền
6.2. Trong công nghiệp
- Bảo vệ các dây chuyền sản xuất tự động hóa
- Bảo vệ hệ thống máy tính, server dữ liệu quan trọng
- Bảo vệ các thiết bị điện tử trong nhà máy, xí nghiệp
- Giảm thiểu thời gian dừng sản xuất do sự cố điện
6.3. Trong các công trình công cộng
- Bảo vệ hệ thống chiếu sáng, thang máy, hệ thống PCCC
- Bảo vệ các thiết bị y tế trong bệnh viện
- Bảo vệ hệ thống an ninh, camera giám sát
7. Cách lựa chọn aptomat chống sét phù hợp
Để lựa chọn được aptomat chống sét phù hợp cho nhu cầu sử dụng, cần xem xét các yếu tố sau:
7.1. Đánh giá nhu cầu bảo vệ
- Xác định giá trị và mức độ nhạy cảm của các thiết bị cần bảo vệ
- Đánh giá mức độ rủi ro sét đánh tại khu vực lắp đặt
- Xác định số lượng và loại thiết bị cần bảo vệ
7.2. Lựa chọn thông số kỹ thuật
- Khả năng xả dòng sét (thường tính bằng kA)
- Số cực của aptomat (1P, 3P…)
- Điện áp định mức
- Thời gian đáp ứng
- Tuổi thọ và khả năng tự phục hồi
7.3. Lựa chọn thương hiệu uy tín
Một số thương hiệu aptomat chống sét uy tín trên thị trường hiện nay:
- Schneider Electric
- ABB
- LS
- OBO
- LIVA
- STORMASTER
8. Lắp đặt và bảo dưỡng aptomat chống sét
8.1. Vị trí lắp đặt
- Nên lắp đặt tại tủ điện chính hoặc các điểm phân phối điện
- Lắp đặt theo hướng dẫn của nhà sản xuất
- Đảm bảo kết nối tốt với hệ thống tiếp địa
8.2. Quy trình lắp đặt
- Ngắt nguồn điện trước khi lắp đặt
- Lắp aptomat chống sét vào vị trí tương ứng trong tủ điện
- Kết nối dây dẫn theo sơ đồ
- Kiểm tra lại các kết nối
- Bật nguồn và kiểm tra hoạt động
8.3. Bảo dưỡng định kỳ
- Kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần
- Thay thế aptomat chống sét sau mỗi 2-3 năm hoặc sau khi đã xảy ra sự cố sét lớn
- Kiểm tra các chỉ số hiển thị trên thiết bị
- Đảm bảo hệ thống tiếp địa hoạt động tốt
9. Hệ thống chống sét toàn diện
Để bảo vệ toàn diện các công trình khỏi tác động của sét, cần kết hợp aptomat chống sét với các thành phần khác trong hệ thống chống sét, bao gồm:
9.1. Kim thu sét
Kim thu sét là thiết bị được lắp đặt ở vị trí cao nhất của công trình, có nhiệm vụ thu các tia sét và dẫn chúng xuống đất an toàn. Tại Chống Sét Toàn Cầu, chúng tôi cung cấp các loại kim thu sét chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín như STORMASTER, đảm bảo bán kính và diện tích bảo vệ rộng.
9.2. Hệ thống dây dẫn sét
Dây dẫn sét có nhiệm vụ dẫn dòng điện từ kim thu sét xuống hệ thống tiếp địa. Dây dẫn phải đảm bảo tiết diện đạt tiêu chuẩn tối thiểu (dây M50 trở lên) để có thể chịu được dòng điện lớn khi sét đánh.
9.3. Hệ thống tiếp địa
Hệ thống tiếp địa giúp giải phóng dòng điện sét xuống đất an toàn. Theo tiêu chuẩn TCVN 9385, hệ thống tiếp địa cần đạt điện trở dưới 10 Ω để đảm bảo hiệu quả.
9.4. Aptomat chống sét lan truyền
Là thành phần cuối cùng trong hệ thống chống sét toàn diện, aptomat chống sét lan truyền bảo vệ các thiết bị điện tử khỏi sự cố điện áp do sét gây ra.
10. Tư vấn lắp đặt hệ thống chống sét từ Chống Sét Toàn Cầu
Chống Sét Toàn Cầu là công ty hàng đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực chống sét, với hơn 10 năm kinh nghiệm và hàng trăm dự án thành công trên toàn quốc. Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn, thiết kế và thi công hệ thống chống sét toàn diện, bao gồm:
10.1. Khảo sát và đánh giá rủi ro
- Phân tích đặc điểm công trình
- Đánh giá mức độ rủi ro sét đánh theo vị trí địa lý
- Xác định các thiết bị cần được bảo vệ
10.2. Tư vấn giải pháp phù hợp
- Thiết kế hệ thống chống sét phù hợp với từng công trình
- Tư vấn lựa chọn thiết bị chống sét chất lượng
- Đề xuất phương án thi công tối ưu
10.3. Thi công lắp đặt chuyên nghiệp
Quy trình thi công lắp đặt chống sét tiêu chuẩn của Chống Sét Toàn Cầu bao gồm 5 bước:
- Đào rãnh và đóng tiếp địa: Quá trình bắt đầu với việc đào rãnh và đóng cọc tiếp địa, tạo nền móng vững chắc cho hệ thống chống sét.
- Hàn hoá nhiệt kết nối liên kết giữa các cọc tiếp địa: Chúng tôi tiến hành hàn hoá nhiệt để kết nối liên kết giữa các cọc, đảm bảo độ bền và hiệu quả dẫn điện cao.
- Kiểm tra điện trở bãi tiếp địa: Sử dụng thiết bị đo hiện đại để xác định chính xác giá trị điện trở, đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả.
- Đi dây, lắp kim và dựng cột đỡ kim thu sét: Tiến hành đi dây đồng bọc PVC, lắp đặt kim thu sét và dựng cột đỡ kim với các vật liệu đạt tiêu chuẩn an toàn cao.
- Lắp hộp kiểm tra điện trở và đo điện trở nghiệm thu bàn giao: Lắp đặt hộp kiểm tra điện trở và tiến hành đo điện trở để nghiệm thu hệ thống trước khi bàn giao.
10.4. Bảo trì và kiểm định định kỳ
Chúng tôi cung cấp dịch vụ kiểm định chống sét chuyên nghiệp, bao gồm đo điện trở và cấp giấy chứng nhận hàng năm theo quy định của nhà nước. Việc kiểm định định kỳ không chỉ đảm bảo hệ thống chống sét hoạt động hiệu quả mà còn giúp khách hàng tuân thủ các quy định pháp lý.
Kết luận
Aptomat chống sét lan truyền là một thiết bị vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ các thiết bị điện tử khỏi tác động của sét đánh. Với khả năng phát hiện và xử lý các đột biến điện áp, aptomat chống sét giúp giảm thiểu đáng kể thiệt hại cho các thiết bị điện trong gia đình và công nghiệp.
Việc sử dụng aptomat chống sét lan truyền trong hệ thống điện gia đình và tại các địa điểm làm việc là điều cần thiết để đảm bảo an toàn cho con người và tài sản. Tuy nhiên, để có được sự bảo vệ toàn diện, cần kết hợp aptomat chống sét với hệ thống chống sét tổng thể, bao gồm kim thu sét, dây dẫn và hệ thống tiếp địa.
Chống Sét Toàn Cầu với hơn 10 năm kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia hàng đầu sẵn sàng tư vấn, thiết kế và thi công hệ thống chống sét toàn diện cho mọi công trình. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn giải pháp chống sét tối ưu nhất cho công trình của bạn!
Các bài viết liên quan:
- Hệ thống chống sét cho nhà xưởng
- Kim thu sét chất lượng cao
- Tiêu chuẩn thi công chống sét
- Kiểm định hệ thống chống sét
- Vật tư phụ chống sét